Psikopatlar; narsisizm, antisosyallik, bencillik, zalimlik, sadistlik, uçlarda cinsel davranışlar, empati yoksunluğu, oburluk, açgözlülük, aldatıcılık, manipülatif, ikiyüzlü ve palavra söylemeleriyle tanınırlar. Paranoyaklık ve şiddetli öfke patlamalarına sık rastlanır. Nefret ve intikamla beslenirler. Vicdani düşünme yetileri yoktur.
Yetişkin erkek nüfusunun en az yüzde birinin (ABD’de bir milyondan fazla insan) psikopat olduğu kestirim ediliyor (“Kadın psikopatların çok daha az olduğu düşünülüyor.”).
Kuzey Amerika hapishane nüfusunun yaklaşık %25’inin psikopat olduğu iddia ediliyor.
Psikopatların siyaset, cümbüş ve iş üzere makul mesleklere ilgi duymaları (ve bu mesleklerde çok temsil edilmeleri) mümkündür. ‘Acımasızlık, toplumsal vicdan eksikliği ve güce kararlı bir biçimde bağlılık üzere kurumsal bir bağlamda istek edilebilecek özellikler, bunun dışında psikopatik olarak kabul edilebilir.’
Kurumsal mesleklerdeki psikopati üzerine yakın vakitte yapılan bir çalışmada, ‘Psikopat özelliklerin yaygınlığı… topluluk örneklerinde bulunandan daha yüksekti.’
Her 5 CEO’dan 1’inin psikopatik eğilimlere sahip olduğu görülüyor.
2010 yılına dayanan bir araştırmaya nazaran, genel nüfusa nazaran yönetici yahut CEO rollerinde en az üç kat daha fazla psikopat vardı. Lakin daha yeni datalar, artık çok daha yüksek bir sayı olduğunu buldu: yüzde 20.
Psikopati, makul bir dizi kişilik özelliğinden ve davranıştan oluşur: Yüzeysel olarak cazibeli olan psikopatlar, öbürleri üzerinde yeterli bir birinci izlenim bırakma eğilimindedir ve birinci başta gözlemcilere epeyce olağan üzere gözükürler. Benmerkezci, dürüst olmayan ve vakit zaman yalnızca cümbüşünden diğer görünür bir neden olmaksızın çok sorumsuz davranışlarda bulunurlar, güvenilmezdirler. Suçluluktan, empatiden ve sevgiden büyük ölçüde mahrumdurlar, sıradan, duygusuz ve yapmacık romantik bağlantılara sahip olurlar. Psikopatlar, pervasız ve birçok vakit ölçüsüz davranışları için rutin olarak mazeretler sunar ve bunun yerine cürmü daima diğerlerine atarlar. Nadiren kusurlarından ders alırlar yahut olumsuz geri bildirimlerden yararlanırlar ve çok hareketlerde bulunmalarına sebep olan dürtülerini ve reaktif öfkelerini engellemekte zorlanırlar.
Ancak iş kurumsal dünyaya gelince, fizikî şiddet içermeyen kurumsal psikopatlar kanundan kaçmayıp, bunun yerine yönetici dairesine koşuyorlar. Zeki sayılabilen psikopat için gücü ele geçirmenin bir yolu şirket merdivenini tırmanmaktır. Bir noktada, bir baş finans görevlisinin, psikopatik bir işverenle karşı karşıya kalması için gerçek bir baht olduğuna rastlıyoruz. Uzman varsayımlarına nazaran, CEO’ların %20’si psikopatik özellikler sergiliyor, bu genel nüfusta bulunan %1 oranından çok daha fazla ve cezaevlerinde bulunan %25 oranından daha fazla.
MIT Sloan Okulu’nda bir nörobilimci ve öğretim üyesi olan Tara Swart, “Psikopatların yahut psikopatik özellikleri olan şahısların kaos içinde geliştiğini ve başkalarının kaos için orada olmadığını bildiğini söyleyebilirim, bu nedenle iş yerinde çoklukla kaos yaratırlar” diyor. (Görünen o ki Psikopatlar güç kazanmak uğruna bir savaş alanı yaratmaya bayılıyor.) “Doğru kişi olarak ve stratejinin yanı sıra finans üzerinde bir denetim ögesine sahip olan CFO’lar, bunu azaltmak için beşerler için katılık ve istikrar yaratmak için çalışabilirler.”
Araştırmalar, neredeyse tüm psikopatların narsisist ve manipülatör olduğunu gösteriyor. Kimileri çok çabuk öfkelenir, fakat kurumsal merdiveni tırmanırken mesleklerini ilerletmek için üstlerine çekicilik ve pohpohlamayı kullanma olasılıkları daha yüksektir. İş performansını etkileyene kadar, psikopatinin kendisi, işten çıkarma nedeni değildir. Daha çok, fesih yahut hatta bir ceza soruşturması için münasebet olabilecek psikopatiye eşlik eden altta yatan davranıştır.
Pek çok şirketin kişilik testleri ve kapsamlı görüşme süreçleri olsa da, psikopatları, bilhassa de zeki olanları taramada etkisizdirler.
Psikopatlar çarçabuk palavra söyler ve rastgele bir kişilik testinde tercih edilen yanıtı verecek kadar uyanıktırlar. Bu manada, bir psikopat, meslek gelişimi için palavra söylemeyen, benzeri yetenek ve başarılara sahip öbür bir yöneticiye nazaran bir avantaja sahiptir.
“Me too” hareketi, kurumsal ortamlarda psikopatların farkındalığını artırdı. Psikopatik CEO ile nasıl başa çıkılacağı konusunda görüşler değişir. Lakin kesin olan şu ki psikopatların, meslektaşlarından tipik olarak daha acımasız, plan yapmada daha düzgün ve çok daha manipülatif oldukları için hafife alınmaması gerektiği ve taktik ne olursa olsun, tüm olağandışı davranışları dikkatli bir biçimde belgelemek, ileride yararlı olacaktır.
Psikopatların beyinleri, ne değerine olursa olsun (size ziyan vermesinin hiç bir değeri yoktur) bir ödül, bir çıkar aramaya devam eder. Psikopatisi olan bireyler, güç ve baskın pozisyonlar için can atar. Fakat birebir vakitte, acımasızlıklarını ve antisosyal davranışlarını, çekicilik ve belagat kisvesi altında gizleyebilen bukalemunlardır. Kişilikleri en berbat olan bireylerdir.
Dünyadaki açlıktan, savaşlara, nükleer silahların yayılmasına ve iklim değişikliğinin son hız hızlanmasına kadar karşılaştığımız önemli meseleler ortasında tahminen de en önemli sıkıntılarımızdan biri, bu meseleleri çözmek için güvendiğimiz önderlerin, başta iktidarı ele geçirmek için herkesi manipülatif halde cezbetmesi ve sonra elde ettikleri bu gücü, her şeye ziyan vermek için berbata kullanan psikopatlardan oluşmasıdır. Biz bu sorunu anlayana ve çözmek için adımlar atana dek, bizi tüm yapmacıklıklarıyla etkileyen bu psikopat önderler; sayısız hayatı yok etmeye, uygarlığı ve omurlarımızın bağlı olduğu etrafın yıkımına yol açmaya devam edecekler.
Oysa ki ‘Psikopati’ evvelce saptanabilir. Buna nazaran tedbirler alınabilir. Yaygın olarak kullanılan 20 unsurluk bir klinik derecelendirme ölçeği [Robert D. Hare’in Psikopati Denetim Listesi-Revize Edilmiş (PCL-R)] ile kıymetlendirilerek, hükümet ve şirket önderleri adaylarının, hangilerinin psikopat olabileceği konusunda fikir edinebilirler.
Aşağıdaki bulgular sadece araştırma hedeflidir ve klinik teşhiste kullanılmaz. Bu unsurlar duyuşsal, kişilerarası ve davranışsal özellikleri kapsar. Her unsur sıfırdan ikiye kadar bir puanla derecelendirilir. Toplam, bir kişinin psikopatisinin boyutunu belirler.
Faktör 1
Agresif narsisizm
Glibness/yüzeysel çekicilik
Görkemli öz-değer duygusu
Patolojik yalan
Kurnaz/manipülatif
Pişmanlık yahut suçluluk eksikliği
Duygusal olarak sığ
Duygusuz/empati eksikliği
Kendi hareketlerinin sorumluluğunu kabul etmemek
Faktör 2
Sosyal olarak sapkın hayat tarzı
Uyarılma ihtiyacı/sıkılmaya yatkınlık
Parazit hayat tarzı
Kötü davranış kontrolü
Rastgele cinsel davranış
Gerçekçi, uzun vadeli gayelerin olmaması
Dürtüsellik
Sorumsuzluk
Çocuk suçluluğu
Erken davranış sorunları
Koşullu salıvermenin iptali
Her iki faktörle de alakalı olmayan özellikler:
Birçok kısa vadeli evlilik ilişkisi
Kriminal çok yönlülük
Narsisizm, kendini beğenmişlik, kendini beğenmişlik ve yetenek sanrıları formunda kendini gösteren gerçekçi olmayan bir büyüklük ve üstünlük duygusu içerir.
Narsisist ve toksik işverenlerin temel özellikleri şunlardır:
1. Ekseriyetle diğerlerinden onay ve tanınma isterler. Bunun temel nedeni, özgüvenlerinin yüksek lakin kırılgan olmasıdır. Daima gösteriş yapan işverenler, muhtemelen oburlarının hayranlığını kazanmak için can atarlar.
2. Benmerkezli olma eğilimindedirler. Bu, çoklukla diğerleriyle daha az ilgilendikleri ve empatide eksiklikleri olduğu manasına gelir. Bu nedenle, kendilerinden öteki insanlara karşı gerçek bir ilgi gösterdikleri nadiren görülür.
3. Yüksek seviyede hak sahibidirler. Narsisistler ekseriyetle belli ayrıcalıkları hak ediyormuş yahut akranlarından daha yüksek statüye sahipmiş üzere davranırlar.
Psikopatiyi yalnızca çok bir kişilik tipi olarak değil de zihinsel bir bozukluk olarak kıymetlendirilir. Bu bir akıl sıhhati sorunu olarak görülür zira çünkü meskende, işte, ailede, arkadaşlarla ilgili bozukluklarla alakalıdır. Hastaneye yatmaya yahut mahpusa atılmaya yol açar. Akıl hastalığıyla ilişkilendirdiğiniz tüm öteki sıkıntılarla birlikte gelir. Psikopatları farklı kılan tek şey, hayatlarının bir felaket olduğu gerçeğinden ötürü zahmetli görünmemeleridir. Davranışlarının başka insanları nasıl etkilediğine dair içgörüden mahrumdurlar.
Psikopatların limbik bölgelerde ve etrafında yüzde 5 ila 10 oranında azaltılmış gri unsur yoğunluğuna sahip olduğunu bulundu [beynin derinliklerinde duygusal sürece için değerli olan bir ağ]. Ve Almanya’daki bir küme emsal bir bulgu yayınladı – limbik sistemi ön loblara bağlayan dokunun bozulduğunu buldular. Ayrıyeten, duygusal sürece ve ahlaki karar verme sırasında bu devrelerde hassaslığın azaldığını gösteren birçok çalışma yayınlanmıştır.
Psikopatların, mülkiyet, seks ve uyuşturucu içeren hata faaliyetleri de dahil olmak üzere, ödül aramak için çok efor sarf ettiğini her vakit biliyorduk. Artık, bu dürtüsel ve uyarıcı davranışın, ödüllerle ilgili kıymetli bir beyin alanı olan striatumda genişleme formunda nörobiyolojik bir temeli bulundu; tıpkı erkeklerde olduğu üzere bayanlarda da genişlemiş striatuma. Halbuki insan gelişiminde, striatum, çocuk olgunlaştıkça tipik olarak küçülür, bu da psikopatik beynin nasıl geliştiğindeki farklılıklarla bağlı olabileceğini gösteriyor.
Zira öncü çalışmalardan okuduğum kadarıyla psikopati tedavileri mümkün ve sıklıkla psikopatlarla karşılaştığımda bu çalışmalardan çok cüret alıyorum. İnsanların, yüksek riskli gençleri [psikopat özellikler geliştirme belirtileri gösteren] alıp onları çeşitli ağır programlarla tedavi ederek onları tedavi etmeye çalışmaları ve tekrar hata sürece ihtimallerini azalttıkları görülüyor. Büyük bir fark yaratıyor üzere görünen bu tedaviler, cezadan çok olumlu pekiştirmeyi vurgular. Evet, örneğin o sırada hapisteler ve işledikleri hataların cezası bu, lakin tesisler onları yalnızca makûs bir şey yaptıklarında cezalandırmak yerine aslında güzel bir şey yaptıklarında ödüllendiriyor. Çalışanla olumlu etkileşimde bulunurlarsa, onlara hafta sonu için hücrelerinde bir görüntü oyunu üzere küçük bir ödül verilir. Misal biçimde, nüfusun bu kesitinde, olumlu pekiştirme kullanırsanız, onlardan yapmalarını istediğiniz şeyi yapmaları çok daha mümkündür.
Benim gözlemime nazaran şiddete, hengameye ve savaşa meyilli olan beşerler en korkaklarıdır. Yapan düşünme yetisi olmayan ve stratejisini olumluya evriltemeyen, sevgisiz ve eksik insan fakat kaos ve yıkım oluşturup, kendi yıkıcı taktikleriyle güç kazanmaya çalışır. Silahlanma ve savaş, uzun vadeli tahlile ve barışa beyni yetmeyen aptalların uğraşısıdır ve aslında kendini yoketme güdüsünden öteye gitmez. İster doğal olarak psikopatik davranışla alakalı özelliklere sahip olsunlar, ister, tekrarlanan büyük gerilim ve travma yahut olumsuz olaylara karşı duygusal yansıların bir sonucu olarak bu biçimde olsunlar, hepimizin insan ve ister istemez bir halde tüm ruhsal teşhislerle yoğrulduğumuzu düşündüğümüzde, kendini yıkıcı bir birey olarak devam ettirmek, kendini geliştirmemişliğin bir sonucudur. Statükoyu ve sistemi değiştirmediğimiz sürece de bu bu türlü sürüp gidecek üzere görünüyor.
İşte bu sebepler hasebiyle, doğuşçu, takımını/çalışanlarını/halkını aşağılayıp, hakaret eden bu yetersiz/berbat kişilikler aslında beyinlerindeki eksiklikler ve yetisizlikleriyle maharetsiz olan bu teşebbüsçü (!) / kurumsal / politik başkanlar, psikopatça eğilimlileri yüzünden çılgınca cüret ve riskler alabildikleri için bir yere dek şirketler ve devletler tarafından kullanılıp, yıkımları fazlalaştığında şirketten ve toplumdan uzaklaştırılırlar. Yani aslında hiç bir vakit önder olamamış yalnızca bir müddetliğine güce susamış işverenlerden ibaretlerdir.
Ve her daim,
bir dahi olarak değil,
psikopat olarak anılırlar.
Instagram
Facebook
Twitter