Esrarengiz Höyük nerede? Esrarengiz Pılır Höyüğü hangi ilde?

Sivas’ın Hafik ilçesinde Hafik Gölü içerisinde bulunan gizemli Pılır Höyüğü, bilinen başka höyüklere kıyasla taşıdığı kendine has özellikleri ile dikkat çekiyor. 1944 yılında höyükte yapılan arkeolojik çalışmalar ile höyüğün altında Neolitik Dönem’de kullanılan göl meskenlerinin bulunduğu düşünülüyor.

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Ümit Çayır, höyükte yapılacak yeni çalışmalar ile Sivas ve etrafına ilişkin en eski devirlere ilişkin çok kıymetli bulgulara ulaşılabileceğini belirtti. Gizemli höyükte yeni çalışmalar yapılabilmesi için gerekli müracaatlar yapılırken, çalışmalar için ileriki devirlerde verilecek müsaadelerin çıkması bekleniyor.

“Göl içerisindeki tek höyük”
Dr. Öğr. Üyesi Ümit Çayır, göl kıyısında sazlıklarla çevrili olan höyüğün birçok özelliği ile bilindik höyüklerden farklı olduğunu belirterek, “Hafik Pılır Höyüğü’nün öteki höyüklerden ayırt edici özelliği gölün içerisinde yer alması. Gölün merkezi noktasında değil, gölün kenarına yakın bir alanda yer alıyor. Pılır Höyüğü, şu ana kadar Sivas’ta yapılan yüzey araştırmalarında tespit edilmiş en erken periyoda ulaşan yerleşim alanlarından bir tanesi olması açısından da ayrıyeten ehemmiyet arz ediyor.

Bu yerleşim yerinin tarihi Neolitik Dönem’e kadar uzanıyor. 1944 yılında Kılıç Kökten tarafından burada kısa müddetli sondaj çalışması niteliğinde hafriyat çalışmaları gerçekleştirildi.

Kılıç Kökten grubunun tespitlerine nazaran burada Neolitik Dönem’e ilişkin göl içerisinde kazıklar üzerinde yükselen bir yerleşim alanı olduğu anlaşıldı. O devrin şartlarıyla yapılan hafriyat çalışmalarını düşünerek günümüz teknolojik imkanları ile yeni bir çalışma yapılırsa höyükle ilgili birçok sorunun yanıtını almış oluruz” dedi.

“İlk araştırmalar 1944’te yapıldı”
Çayır, höyükte birinci arkeolojik çalışmaların 1944’te yapıldığına dikkat çekerek, “1944’lü yıllarda kısa vadeli olarak hafriyat çalışmalarında ele geçen seramik kesimler ve çakmak taşından yapılmış taş aletlerine dayanarak burasının Neolitik Devir olabileceği üzerinde duruluyor. Lakin günümüzde tekrar burada çağdaş tekniklerle hafriyat çalışmaları yapılabilecek olursa Neolitik Dönem’e mi ya da sonraki devir olan Kalkolitik Dönem’e mi ilişkin bir yerleşim alanı mı daha net anlarız. Yapılacak yeni çalışma ile bu soruları anlayabileceğiz. Burada tekrar hafriyat çalışması yapılması çok çok kıymetli. Umarım bu değerli höyükte tekrardan hafriyat çalışmalarına başlanabilir” dedi.

“Altında kazıklar üzerinde heyeti göl konutları olduğu düşünülüyor”
Çayır, höyüğün altında kazıklar üzerinde heyeti göl meskenlerinden oluşan yerleşim yerine ilişkin katıntılar tespit edildiğini tabir ederek, “Palafit konutlar olarak tanımlanan bu meskenler, göl tabanı üzerine çakılı ahşap kalaslar üzerinde yükseliyor.

Buradaki meskenlerin modelinin Anadolu’da şu ana kadar kullanılıp kullanılmadığını bilmiyoruz. Bu mesken modelleri dünyanın çeşitli yerlerinde günümüzde kullanılıyor. Lakin tarih öncesi periyotlara ilişkin Neolitik Periyot ve sonraki periyotlarda bilhassa Kuzey Avrupa ülkelerinde görülmeye devam ediyor” dedi.

“Yeni çalışma yapılırsa sırlar aydınlanacak”
Çayır, Pılır Höyüğü’nde günümüz imkanları ile yapılacak yeni çalışmayla birçok sorunun karşılık bulabileceğine dikkat çekerek, “Eğer Pılır Höyüğü’nde arkeolojik bir çalışma gerçekleştirilirse Sivas’ın tarihi öncesi devirlere ilişkin kültür katmanları ve Sivas’ın en erken periyotları açığa çıkartılmış olacaktır.

Bizim bakanlığa sunduğumuz projede hafriyata başlamadan evvel alanı kıymetlendirmek ismine jeofizik ve jeodezi çalışmaları yapmayı planlıyorduk. Bunun gayesi da toprağı kazmadan evvel altında ne var ne yok onu anlamak içindi” halinde konuştu.

“En eski devir bulgularına ulaşılabilir”
Çayır, yapılacak yeni çalışmalarda bölgenin en eski periyotlarına ilişkin bilgilere ulaşılabileceğinin de altını çizerek şunları söyledi:

“Kılıç Kökten tarafından gölün içerisine direklerle çakılmış konutlardan oluşan bir yerleşim nizamı olduğu belirtiliyor. Yeni çalışma yapılsaydı, bu sahiden bu türlü mi değil mi onu tespit etmiş olacaktık. Ya da Neolitik Dönem’de bu türlü palafit meskenlerden oluşan bir periyodun akabinde Kalkolitik Dönem’de oradaki yerleşim alanı nasıl, mimarisi nasıldı, meskenleri nasıldı, hangi materyalleri kullanıyorlardı gündelik hayatlarında üzere birçok şeyi tespit etmiş olacaktık. Hafik Pılır Höyüğü’nün en değerli özelliklerinden biri Sivas’ın en erken, en eski periyoduna ilişkin olmasıdır.”

Gizemli Höyük: Türkiye’de öteki örneği yok