Dünya Mars’taki keşfi konuşuyor: Bir şehir büyüklüğünde ‘izleyen göz’ keşfedildi

Avrupa Uzay Ajansı (ESA)’nın Mars Express isimli uydusu, Kızıl Gezegen’in yüzeyinde bulduğu ırmak izlerinin akabinde iki yıl sonra bu defa tüm dünyayı şaşkına çeviren devasa bir ‘göz’ keşfetti.

Mars Express’in Şubat 2019’da çektiği imajlarda, gezegenin yüzeyinde çok evvelden kalma bir ırmaklar ağı izine rastlandı. Mars’ta da tıpkı Dünya üzerinde olduğu üzere suların aşındırma gücüne bağlı olarak yerde çukurlar ve vadiler var. Bilim insanlarının şimdi keşfedemedikleri şey ise, bu suların nereden geldiği.

Bilim insanları gezegenin geçmiş atmosferine dair daha fazla soru işareti uyandıran her yeni keşifle aslında burada bir hayatın olup olamayacağına dair karşılıklar arıyor.

Mars Express, ırmak ağından 28 ay sonra Kızıl Gezegen’in yüzeyinde ürkütücü bir krater görüntüledi. Bir kent büyüklüğündeki ‘izleyen göz’ kraterinin ortasında karanlık bir unsur bulunuyor.

ESA, fotoğrafları ‘Mars bir gözü açık uyuyor’ başlığıyla dünyaya duyurdu. Mars’ın GüneyYarımküresi’ndeki krater bölgesi Aonia Terra’da keşfedilen ‘izleyen göz’ün çapı, neredeyse 30 kilometre.

ESA, ‘yaralı’ ve Mars standartlarında ‘renkli’ kraterin 25 Mart 2022 tarihinde fotoğraflandığını bildiriyor. Uzay ajansı, şimdi isim verilmeyen devasa kraterin içindeki kanalları, insan gözündeki damarlara benzetti. ESA’ya nazaran, kelam konusu kanallar muhtemelen 3,5-4 milyar yıl evvel sıvı su taşıyordu.

Kimi bölgeleri koyu hususlarla dolu kanalların kimi yerlerde yüzeyin üstünden yükselmiş üzere göründüğünü kaydeden ESA, kanalların içinin erozyona güçlü tortu yahut lavla dolmuş olabileceğini aktardı.

19 yıldır Kızıl Gezegen’in etrafında dönen Mars Express’in keşfettiği ‘izleyen göz’, 200 kilometre çapındaki Lowell Krateri yakınlarında.

EN BÜYÜK SARSINTI GERÇEKLEŞTİ

Bilim insanları, Mars’ta uzun müddettir bekledikleri tespiti geçen ay yaptı, Kızıl Gezegen’de şimdiye kadarki en büyük zelzele yakalandı. NASA’nın InSight aracı, Kızıl Gezegen’de 4 Mayıs tarihinde kayıtlara geçen en büyük sarsıntısı ölçtü.

5 büyüklüğündeki zelzelesi belirleyen InSight, dört yıl evvel Kızıl Gezegen’e yollandı. Mars’taki sismik datalara ulaşmak isteyen NASA, uzay aracını ekvatorun yakınlarına indirdi.

Mars sarsıntılarını dinlemeye başlayan Insight’ın bugüne kadar tespit ettiği sarsıntıların sayısı 1300’ü aşkın. 4 Mayıs’a kadarki en büyük zelzele, 25 Ağustos 2021’de 4.2 büyüklüğünde kaydedildi.

Kızıl Gezegen, Dünya üzere tektonik plakalara sahip değil. Lakin sarsıntılara neden olabilecek, faal volkanik bölgeler mevcut.

Ayrıca Mars’ın tek bir dev plakla olarak düşünebilecek kabuğu, soğudukça küçülmeye devam ediyor ve böylelikle içinde çatlaklar oluşuyor. Böylelikle zelzeleler meydana geliyor.

SALDA GÖLÜ’NE BENZEYEN KRATER: JEZERO

Dünya ile Mars ortasında 190 milyon kilometrelik bir uzaklık bulunuyor. Kızıl Gezegen’den Mavi Gezegen’e gönderilen bir sinyal, yaklaşık 11 dakikada ulaşabiliyor.

Kızıl Gezegen’e NASA tarafından yollanan Perseverance uzay aracının yedi aylık seyahatini tamamlayıp 18 Şubat 2021 tarihinde yaptığı iniş, tüm dünya tarafından canlı yayında izlendi.

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) uzay aracı Perseverance’nin indiği nokta, Jezero Krateri. Krater, Türkiye’nin incisi Salda Gölü’ne benzetiliyor.

NASA, resmi Twitter hesabından “Jezero kraterine seyahat edemeyebilirsiniz fakat ona en yakın yeri görmeye gidebilirsiniz: Salda Gölü, Türkiye” iletisini paylaştı.

Jezero ve Salda ortasında bilhassa minerolojilerde bir benzerlik kelam konusu. Salda’daki hidromagnezit tortular, mikropların tarafından aşınarak şu anki halini almış kayalar. Okyanuslardaki resif yahut mercan kayalıklarına benzeyen bu oluşumlara mikrobiyalit deniyor.

Mars’ın ekvator çizgisinin çabucak kuzeyinde yer alan ve çarpma sonucu oluşmuş Jezero Krateri, 49 km çapında. Jezero, uydu fotoğraflarından milyarlarca yıl evvel bir göle mesken sahipliği yapmış üzere görünüyor. Bu, mikroorganizmalar için elverişli olabilecek çeşitten bir ortam.

TOPLANAN KESİMLER 2033’TE DÜNYAYA İNECEK

Perseverance, Mars’ta geçmişten kalan mikrobik ömür izlerini, gezegenin ikliminin geçmişine dair dataları ve jeolojik yapısını araştırıyor.

Uzay aracıyla Mars’a ulaşan Ingenuity helikopteri, 19 Nisan’da öbür bir gezegende uzaktan denetimli birinci uçuşu gerçekleştirerek tarih yazdı.

Hem uzay aracı Perseverance hem de küçük helikopter Ingenuity bölgeden kuşbakışı imgeler gönderdi.

Ağustos 2021’de ise Perseverance’ın Mars’ta birinci kaya toplama teşebbüsü başarısızlıkla sonuçlandı. Robotun sistemleri kusursuz çalışıyor üzere görünüyordu lakin numuneyi tutması beklenen metal tüp incelendiğinde tüpün boş olduğu görüldü.

Ancak daha sonra Perseverance Mars yüzeyinden çok sayıda kesim toplamayı başardı. Yeni güncellemeye nazaran Kızıl Gezegen’de hayat olup olmadığını gösterecek örnekler, 2033’te Dünya’ya getirilecek.