Kartpostal, bir yüzü fotoğraflı başka yüzü çeşitli iletiler yazılabilen posta yazışma kartlarıdır. Başlangıçta fotoğrafsız olarak tasarlanan kartpostallar 1840’larda evvel Avrupa’da daha sonra tüm dünyada hızla yaygınlaşan bir haberleşme aracına dönüşmüştür. Osmanlı’da ise 1890’lı yıllardan itibaren kartpostal basımı ve kullanımı günlük hayatta yer almaya başlamıştır. 1980’lere kadar ülkemizde istek gören kartpostalın günümüzde teknoloji ve gelişen haberleşme şartlarıyla eski ihtişamlı günlerini yitirse de hâlâ nostaljik bir bağlantı aracıdır. Kartpostallar, bir haberleşme aracı olmanın yanı sıra taşıdığı haberler ve insanların gündelik hayatına dokunan bilgileri ihtiva etmelerinden ötürü tarihçiler için de birinci elden kaynak olarak görülmektedir.
MEŞHUR İSİMLERİN İMZASI
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e yazılmış, pek çok his, fikir ve haberi yansıtan kartpostalların mevzu edildiği yeni bir kitap geçen ay okuyucuya sunuldu. Bulak Neşriyat’ın birinci bastığı eser olan Osmanlıca Kartpostal Kitabı, 1896-1987 yılları ortasında gönderilmiş 76 kartpostalın okunuşu ve renkli görsellerinden oluşuyor. Kitap, okurlarını mazide kalmış Osmanlıca kartpostallara dair nostaljik bir seyahate çıkarıyor. Bayram, evlilik yahut yeni yıl tebriki, teşekkür, hasret, hasret, taziye üzere çeşitli vesilelerle yollanan kartpostallar aslında az yazıyla çok şey söylüyor. Bu kartpostalların bazısında çeşitli kentlere dair görüntüler bazısında da gönderen kişinin fotoğrafı yer almaktadır.
Kitaptaki kartpostallardan bir kısmı ise meşhur isimlerin kaleminden çıktığından çabucak dikkati çekiyor. Şair Nigâr Hanım, Yahya Kemal, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet İhsan, Talha Ebuzziya, Ali Ekrem Bolayır, Ebuzziya Tevfik, Lütfi Simavi, Ömer Adil, Seniha Cemal, Aliye Cavid, Dürrüşehvar Sultan üzere ünlü simaların el yazılarıyla imzalayıp gönderdikleri kartpostalların yanı sıra ayrıca kartpostallara da tesadüf ediliyor. Her bir sayfada seçilen kartpostalın önlü artlı fotoğrafı, çeviri yazısı ve dipnotta Osmanlıca sözlerin bugünkü manaları veriliyor.
HER BİRİ HAKKINDA DETAYLI BİLGİ
Osmanlıca okuma pratiğini geliştirmek isteyenler ve eski kartpostallara ilgi duyanlar için hoş bir örnek oluşturan kitapta kartpostalların nereden ve ne biçimde temin edildiği hangi tasnife tabi tutulduğu veya tutulmadığı üzere sorular karşılıksız kalıyor. Kitabın girişinde muharririn kartpostal, kartpostalın tarihi ve derlenen kartpostallar hakkında genel bir bilgilendirme yapmaması da okur açısından değerli bir eksikliktir.
Kartpostallar üzerine yapılan çalışmalar çoklukla ya müellifin kendi koleksiyonunda bulunan ve belirli bir bahis çerçevesinde bir ortaya getirilmiş kartpostallar veyahut bir koleksiyondan istifade edilerek hazırlanan tematik kartpostallar etrafında hazırlandığı görülmektedir. Bunun ülkemizdeki en hoş örneklerini Max Fruchtermann ve Kartpostalları üzerine hazırladığı 3 ciltlik devasa kitabıyla Mert Sandalcı, Anadolu kentlerine ilişkin kartpostalları çeşitli ciltler halinde neşreden Orlando Carlo Calumeno, kartpostal editörleri üzerine olağanüstü bir kitap hazırlayan Gökhun Yılmaz üzere isimler temsil etmektedir.
Osmanlıca Kartpostal Kitabı’nda ise seçilen kartpostalların hangi koleksiyona ilişkin olduğu hakkında bir bilgiye sahip olamıyoruz. Yalnızca birtakım kartpostallarda Osmanlı Arşivi ve Atatürk Kitaplığı damgası göze çarpıyor. Kitapta husus edilen kartpostalların muhtevası kadar koleksiyonu ve tarihi değeri de elbette zikredilmeğe bedel bir sorundur.
Osmanlıca kartpostalların tarih, kültür ve edebiyat birikimi açısından son derece değerli bir materyal olmasından dolayı tüm ögeleriyle ele alınmasının okuyucu için daha faydalı olacağı aşikardır. Bütün bu konularla birlikte Osmanlıca Kartpostal Kitabı içerisinde meşhur isimlerin imzalarını da taşıyan seksene yakın kartpostalı günümüz Türkçesine çevirerek bir ortaya getirilmesi Osmanlıca öğrenenlere yararlı olacaktır.